Η Θεία Λειτουργία στα ελληνικά

 του κ. Τασσιά Γεωργίου

Αγαπητοί αδελφοί  με πνεύμα αδελφικής αγάπης , ταπεινοφροσύνης και  πίστης λαμβάνω το θάρρος να εκφράσω τις σκέψεις μου. 

Πιστεύω ότι μια από τις κυριότερες αιτίες για το ότι δεν προσέρχονται οι πιστοί στο Ναό για να παρακολουθήσουν  τη θεία Λειτουργία, για το ότι άλλοι προσερχόμενοι δεν λατρεύουν πραγματικά τον Θεό, αλλά στέκονται τυπικά ή περιφέρονται και περιεργάζονται ανευλαβώς, ή φεύγουν από τον Ναό ακαίρως και ατάκτως, είναι η άγνοια της θείας λειτουργίας. Αυτή η άγνοια οφείλεται στο ότι  οι Χριστιανοί ακούν μόνο τις εκφωνείς ευχές και αγνοούν τις μυστικά λεγόμενες από τον ιερέα, οι οποίες πολλές φορές έχουν κατάληξη τις εκφωνείς. Άρα δεν έχουν την δυνατότητα να εννοήσουν την σειρά της τελέσεως του μυστηρίου. Πολλοί βέβαια από τους πιστούς δεν κατανοούν ούτε των εκφώνων  προσευχών την έννοια και έτσι δεν μπορούν να μετέχουν στην τελούμενη λατρεία. Δεν είναι παράδοξο το ότι μηχανικά και χωρίς ενδιαφέρον παρακολουθούν την θεία λατρεία χωρίς να αποκομίζουν από αυτή ωφέλεια. 

 Οι απλοί (αγράμματοι)  άνθρωποι, οι καθημερινοί  άνθρωποι του μόχθου είναι αυτοί που στηρίζουν την εκκλησία, αλήθεια, αλλά κάντε ένα πείραμα, πάρτε τους ανθρώπους αυτούς αλλά και νέους ανθρώπους και βάλτε τους να κάνουν μια απλή μετάφραση ή απόδοση κειμένων της λειτουργίας , των ψαλμών ή  του Ευαγγελίου, μετά πείτε τους να σας πουν τι κατανόησαν, κατόπιν δώστε τους να διαβάσουν τις αποδόσεις στην νέα  Ελληνική.  Τι θα παρατηρήσετε;  

Μας δίδεται κάποια στιγμή το παράδειγμα των λογοτεχνικών κειμένων όπου οι μαθητές δεν μπορούν να αναλύσουν τα κείμενα της κοινής ελληνικής . Αυτό το παράδειγμα δεν έχει να κάνει με το τι διαβάζει ο αναγνώστης αλλά με το πώς και τι κατανοεί από τις σκέψεις που θέλει να αποδώσει  ο συγγραφέας. Το σημαντικό λοιπόν  για έναν αναγνώστη ή έναν ακροατή είναι να καταλάβει πρώτα το τι διαβάζει ή το  τι ακούει  για να μπορεί με λίγη βοήθεια από τους ιερείς να εμβαθύνει και να συνειδητοποιήσει  το τι εννοείται σε κάθε κείμενο ή περικοπή. 

Το θέμα της εκκλησίας μας δεν είναι η εκμάθηση ή η διάδοση της Ελληνικής γλώσσης  αλλά η δημιουργία καλών Χριστιανών. Κάποιοι από εμάς θα πρέπει ασφαλώς  να γνωρίζουν τα αρχαία Ελληνικά για να μπορούμε να κάνουμε τις μεταφράσεις από τις πηγές.  Το να είναι κάποιος  Έλληνας είναι κάτι διαφορετικό από το να είναι Χριστιανός. Όπως καταλαβαίνω και στο θέμα της γλώσσας ίσως γίνει μια μικρή ρήξη.   Στη θεία λειτουργία πρέπει να είμαστε όλοι συμμέτοχοι, με όλη την ψυχή ,το πνεύμα και το νου μας. Θα πρέπει να είμαστε όλοι ένα σώμα. Θα πρέπει να ακολουθούμε την εξέλιξη  της τελετής με πλήρη κατανόηση των λεχθέντων και με συγκεντρωμένο μυαλό. Οι επικλήσεις, οι προσευχές, οι ανταποδόσεις των ευχών, θα πρέπει να γίνονται από κοινού από όλο το εκκλησίασμα, έστω και νοερώς,  χάριν ευφωνίας πια, καθώς την δουλειά του λαού σήμερα την κάνουν οι ψάλτες.  Εάν ο κάθε ένας από τους πιστούς λέει την δική του προσευχή ή κάνει τις δικές του σκέψεις κατά την διάρκεια της θείας λειτουργίας τότε αποκλίνουμε από την πραγματική τελετή και έχουμε κάτι άλλο το οποίο ίσως το αποκαλούμε ιδιωτική ή προσωπική προσευχή παρά δημόσια προσευχή και λατρεία.   Η θεία λατρεία αποτελεί την σπουδαιότερη προσευχή της εκκλησίας του Χριστού και την μοναδική λατρεία, δια της οποίας ο άνθρωπος λατρεύει τον Θεό κατά τον πλέον ευάρεστο προς Αυτόν  τρόπο. Άρα τα κείμενα που λέγονται κατά την διάρκεια της θείας λειτουργίας θα πρέπει να είναι στην κοινή Ελληνική η οποία είναι κατανοητή και καταληπτή από όλους τους πιστούς, για να μπορεί πραγματικά ο κάθε πιστός να είναι παρών και συμμέτοχος  της Λατρείας.  Ο πιστός στην ιδιωτική του προσευχή χρησιμοποιεί λίγα λόγια με απλή γλώσσα και μάλιστα γλώσσα που καταλαβαίνει και ομιλεί καθημερινά.

Όταν εγράφησαν τα κείμενα και οι προσευχές της θείας λειτουργίας εγράφησαν στην γλώσσα η οποία ήταν κοινή εκείνη την εποχή και όχι στην αρχαϊζουσα ή την Ομηρική. Και αυτό έγινε διότι έπρεπε όλοι να κατανοούν τα κείμενα, όλοι να ψάλουν από κοινού. Αυτό πρέπει να ισχύσει και σήμερα, καιρός οι πιστοί να κατανοούν την θεία Λειτουργία και τα κείμενα των πράξεων των Αποστόλων και του Αγίου Ευαγγελίου. Το να μάθουν οι Έλληνες καθαρεύουσα είναι δύσκολο πόσο μάλλον το να μάθουν τα κλασικά Ελληνικά. Μακάρι η καθαρεύουσα ή τα αρχαία να γίνουν η κοινή Ελληνική όπως παλαιά αλλά …  Γιατί αυτή η εμμονή στην αρχαία γλώσσα στα κείμενα της λειτουργίας και στο Ευαγγέλιο; Είναι γλώσσα Ελληνική ναι, καλύτερη ναι , με υψηλότερα νοήματα ναι σύντομη και μεστή ναι, όμως η εκκλησία άλλα οφείλει να καλύπτει. Η Εκκλησία του Θεού δεν είναι αποκλειστικά Ελληνική αλλά παγκόσμια, οικουμενική και δεν ενδιαφέρεται για το εάν θα πεθάνει μια γλώσσα αλλά για την σωτηρία της ψυχής των ανθρώπων, για την διάδοση της ειρήνης και της αγάπης. Όσον αφορά την γλώσσα την ενδιαφέρει τα νοήματα που εκφράζονται μέσω μιας γλώσσας να είναι κατανοητά από τους πιστούς. Ο απόστολος Παύλος μας ενημερώνει καθαρά για αυτό το θέμα των γλωσσών:<< …πρέπει να επιζητείτε να είστε πιο πλούσιοι σ’ εκείνα που οικοδομούν την εκκλησία. Για αυτό όποιος γλωσσολαλεί ας ζητά στην προσευχή του και το χάρισμα να εξηγεί στου άλλους αυτά που λαλεί.  Γιατί εάν προσεύχομαι σε ακατανόητη  γλώσσα, προσεύχεται το πνεύμα μου, ο νους μου όμως παραμένει αμέτοχος. Τι πρέπει όμως να κάνω; Θα προσευχηθώ με το πνεύμα μου , θα προσευχηθώ όμως και με το νου μου` θα ψάλω με το πνεύμα , θα ψάλω και με το νου. Γιατί, πραγματικά , αν ευλογείς τον Θεό στη γλώσσα του πνεύματος, πως θα μπορέσει αυτός που δεν καταλαβαίνει αυτή τη γλώσσα να πει το αμήν στην προσευχή της ευχαριστίας που είπες; Αφού δεν καταλαβαίνει τι λες. Εσύ μπορεί να λες μια ωραία προσευχή ευχαριστίας, αλλά όμως δεν κερδίζει τίποτα….. στην εκκλησία προτιμώ να λέω πέντε λόγια κατανοητά για να καθοδηγήσω και άλλους στην πίστη, παρά μύρια λόγια που κανείς δε θα καταλάβει.>>  (προς Κορινθίους α΄ 14,14-19)

Όσο για την πεποίθηση ότι εάν γίνει απόδοση των κειμένων στην νέα Ελληνική θα χαθούν πολλές έννοιες που εκφράζονται μέσω των πρωτοτύπων απλά θα ελπίζω οι σλαβόφωνοι, οι αγγλόφωνοι και οι λοιποί λαοί οι οποίοι δεν καταλαβαίνουν τα αρχαία Ελληνικά να μην έχουν χάσει πολλές από τις έννοιες  των κειμένων της θείας  λειτουργίας και της Καινής Διαθήκης λόγω της μετάφρασης των κειμένων . 

 Με αδελφική αγάπη, ο Κύριος να είναι μαζί σας!